شب یلدا
علی بلوکباشی
درباره کتاب شب یلدا
ایرانیان و همۀ مردم سرزمین هایی که در حوزۀ فرهنگ ایرانی زندگی می کنند شب آغاز فصل زمستان را در یک دور فصلی از دور کیهانی طبیعت در زمان گردش فصل پاییز به فصل زمستان جشن می گرفته و می گیرند. نقش و تأثیر این فراگشت طبیعی در حیات اجتماعی و اقتصادی مردم با واکنشهایی گوناگون به صورت رفتارهایی آیینی نمادین باز نمایانده می شوند. در این رفتارهای آ یینی، شب آغاز فصل زمستان که به اصطلاح آن را شب چلّه و شب یلدا می نامند، به شیوه هایی رمزگونه همراه با نمودهایی که ناظر بر تداوم زندگی در کل جامعه است، جلوه می نماید. و این کتاب درباره گذشته، داستان، آیین ها و فرهنگ ایرانی شب یلدا با شما صحبت می کند.
در این اثر، مولف تلاش کرده تا ارتباط شب یلدا با مهر، میترائیسم و مسیحیت را بیان کند.
بنابراین نخست اگر از کلمه یلدا آغاز کنیم، این کلمه در زبان عبری به معنی دختر آمده است. در عین حال واژه للدت که یلدا نیز از آن برگرفته شده، معنی تولد و زایش میدهد. بنابراین معلوم است که این جشن از ایران به بینالنهرین رفته و فاصلهای نیز با تولد حضرت مسیح(ع) ندارد و این ارتباطات کاملا محسوس است.
از راه منابع مکتوب از چگونگی آیینهای جشن زمستانی یلدا میان مردم تا پیش از سدههای سوم و چهارم هجری، خبر و آگاهی چندانی به ما نرسیده است.
تاریخ پیدایی جشن زمستانی از پدیداری آیین مهر هم ظاهرا پیشتر میرود. میتوان پیشینه این جشن را با تاریخ آیین گرامیداشت زادروز خورشید در نخستین روز آغاز انقلاب زمستانی و بعدها به هنگام «خُرمروز»، روز آغاز ماه دی منسوب به خورشید، در میان ایرانیان برزگر و دهقانان همزمان دانست.
به هر روی، این جشن زمستانی اهمیت فراوانی در زندگی مبتنی بر کشاورزی و دامداری مردم داشته و پایاترین و همگانیترین جشنهای ایرانی در میان توده مردم روستایی بوده و همچون جشن نوروز و مهرگان نقش مهم و برجستهای در زندگی مردم ایران ایفا میکرده است.
از چگونگی آیینهای جشن زمستانی یلدا در میان مردم تا پیش از سدههای سوم و چهارم هجری، به جز شرحی کوتاه از جشن زمستانی «آذرجشن» که بنابر گفته زادویه در آغاز فصل زمستان، در اول شهریورماه برپا میداشتهاند خبر و آگاهی چندانی از راه منابع مکتوب به ما نرسیده است. کم پرداختن نویسندگان به جشن یلدا و آیینهای مربوط به آن و خاموشیگزینی منابع تاریخی درباره آن دقیقا برای ما روشن نیست. شاید به سبب نداشتن شواهد و اسناد کافی و روستایی بودن این جشن زمستانی و تعلق آن به توده مردم شبان و برزگر، یا بیعلاقگی دستگاههای حکومتی و درباری آن دوران و بیتفاوتی اصحاب قلم وابسته به حکومتها به این جشن بوده باشد.
نکته مهم
علی بلوکباشی(۱۳۱۴- )، مردمشناس و پژوهشگر فرهنگ عامه است.
کتاب های از ایران چه می دانم یکی از بهترین منابع دریافت اطلاعات قابل اطمینان است
برای ما که می خواهیم در دسترس فرزندان ایرانی مان اطلاعات صحیح و قابل اعتماد باشد
مجموعه از ایران چه می دانیم این مهم را محقق می سازد
کتاب شب یلدا
برای تهیه کتاب از وبسایت آمازون می توانید اینجا را کلیک کنید
برای تهیه از وبسایت ما اینجا را کلیک کنید